miércoles, 17 de marzo de 2010

CANTIGA DE VELLEZ


AXEITAME A POLAINA

Axéitame a polaina,

axéitama diste lado

que dist´routo xa che está.

Quero bailar e troular

aunque son vello, netiña,

que traballen os que poden

que eu traballei toda a vida.

Quero ir ás festas e ás romerías,

come-lo pulpo e outras cousas finas,

beber bo viño, falar coa xente

e ouvi-la gaita do señor Vicente.

E véndemos bois e véndeme as vacas

e non me vendas os pote das papas,

Véndeme a cunca e medio cunqueiro

e non me venda-lo meu tabaqueiro.



O QUER QUE LLE QUER

A filla de Andrés

viña certa vez

bailando de Esteiro,

coa copa n aman,

camisa rachada,

con capa e sombreiro.

Ai xesús que demo de vella,

ai, xesús que conto lle ten.


E quer que lle quer (bis)

que faga a cama

e quer que lle quer

que lla fagan ben baixa

e quer que lle quer

que lle quenten os pés,

e quer que durman con ela tamén.

lunes, 15 de marzo de 2010

COPLAS DA RAPA DAS BESTAS


Fun á rapa dos cabalos.

Vinos sair das xesteiras.

Ian diante os garañóns,

detrás corrían as bestas.



Fun á rapa a Sabucedo,

ver os cabalos da Igrexa,

onde os mozos aguerridos,

pelexan mentres berran.



O mesmo tódolos anos,

tódolos anos a besta,

cando baixan os cabalos,

cando vou a Codesela.



Os mozos tiran do rabo,

mentres relinchan as bestas,

polo camiño correndo,

veñen mozas feiticeiras.



E todos din o mesmo,

cando as campás da Igreza

comezan a repenicar,

e os foguetes a fumear.

Hoxe é un día de festa,

estamos na "Rapa das Bestas".

PANXOLIÑAS


LA VIRGEN Y EL CIEGO

Camina la Virgen Pura

de Egipto para Belén;

y en el medio del camino

pidió el niño de beber.

- No pidas agua, mi rula;

no pidas agua, mi bien

que los ríos vienen turbios

y los arroyos también,

y las fuentes se secaron

y ya no pueden correr.

Más arriba, en aquel alto,

hay un dulce naranjal

cargadito de naranjas,

que otras no puede tener.

El viejo que las guardaba

es un ciego que no ve.

- Deme, ciego, una naranja

para el niño entretener.

- Entre usted, señora y coja

las que hubiere menester.

La Virgen, como era Virgen,

no cogió mas que tres;

el niño, como era niño,

no cesaba de coger.

Por una que coge el niño,

cien vuelven a florecer.

Camina la Virgen pura

y el ciego comienza a ver.

¿Quién sería esa Señora

que me hizo tanto bien,

que me dio luz a los ojos

y en el corazón también?

Era la Virgen María

que va de Egipto a Belén.



MEU CARAMEL, MIÑA XOIA

Meu caramel, miña xoia,

qué dormido estás nas pallas,

traioche noces e mel,

¡Esperta meu caramel!

Porque quero darche un bico,

quero que me escoites ben.

Estes versos en galego,

que che dedico, meu ceo,

que che regalo, meu Rei.

martes, 9 de marzo de 2010

CANTIGAS DA ADOLESCENCIA3


ADIÓS AMELIA (video)

Adiós Amelia, voy a la guerra

me voy a Ceuta a pelear.

Júrame Amelia, Amelia mía

que nunca, nunca, me has de olvidar.


Marcha soldado, marcha tranquilo

marcha orgulloso a pelear

que yo soy Amelia la que te quiere,

y nunca, nunca, te ha de olvidar.


A los tres meses de estar en Ceuta

una gran carta el recibió,

era de Amelia la que el quería,

en ella decía que se casó.


Pobre soldado que alegre estaba

cayó al suelo sin corazón

y una morita que allí se hallaba

de esta manera lo consoló.


Si usted me quiere noble soldado

nos casaremos pronto los dos

no tengo padre, no tengo madre,

no tengo a nadie, ni tengo amor.


A los seis meses de estar en Cuta

otra gran carta el recibió,

era de Amelia la que el quería,

en ella decía que enviudó.


Tu bien viudita, yo bien casado

con mi morita, rica simpar.

Viva mi mora, mi mora viva,

que mis penitas me consoló.


Cojo mi capa, cojo el sombrero,

cojo el Correo hacia Madrid.

A buscar una niña guapa

que de mi gusto, no la hay aquí.


Que sea blanca como la nieve,

coloradita como un clavel,

que tenga el pelo tan caprichoso

que todo el mundo se fije en él (BIS).




LA TARARA (video)

Tiene la Tarara

un vestido blanco

lleno de botones

para el Jueves Santo.

La Tarara sí,

la Tarara no,

la Tarara niña,

que la bailo yo.

Tiene la Tarara

un vestido verde

lleno de volantes

y de cascabeles.

La Tarara si...


CANTAR DE CEGO


EN LA VILLA DEL RABIÑO (vídeo)

En la villa del Rabiño,

Provincia de Cortejada,

Habitaba un matrimonio

Modelo de fe cristiana.


El esposo es don Joaquín

Y la esposa doña I-ana

Y se fueron al Brasil

Y trajeron mucha plata.


Y tenían los aforros metidos en una i-arca.

Llegaron los criminales

Por la puerta principal

Y al can que estaba en la puerta

Lo tratan bastante mal.


Subieron al primer piso

Donde estaba la criada

Y la mulieron a palos

Y le cuspiron la cara.


Le metieron en la boca

Catro colchóns y una almohada,

Un mantelo de oito puntas,

Un cobertor y una sábana.


Y no contentos con eso

La chimpan por la ventana,

Indo a parar de fuciños

Donde estaba la estercada.

Y allí entre malos olores,


La pobre entregó su i-alma.

Madres que tenéis hijos,

Hijos que van a la escuela,

Si queréis tener segura la casa,

Tened en casa una suegra

Que vos la guardará mejor

Que un buen perro de presa.





En la provincia de (Lugo)

pasó este crime horrendo;

la mujer mató al marido

porque le ponía los cuernos.




ESTE VELLIÑO

Este velliño que vedes cantando

d´entambos ollos da cara cegou,

mais por agora vaise gobernando

con outro ollo qu´ainda lle quedou.

Como son vello e fáltam´a vista

cando unha moza me ven a falar,

para saber se é grosa ou é fraca

teño por forza que ás mans epelar.

E hainas que

chaman polas nais

pro chaman baixiño

e achéganse máis.

CANTIGAS DE XUVENTUDE2


CARMEN DE TENORIO

Fuiste al Carmen de Tenorio,

llevabes las medias azules;

llevabelles emprentadas

que aquehes no eren tuyas;

Adiós Rosita, adiós clavel,

que mañana y tarde

te vengo a ver;

de noche no puede ser

que me pilla la ronda,

que me prende el alcalde;

de noche no puede ser

que pilla la ronda,

que me riñe tu padre.



XANETE DO POUSADOIRO

Ten un can coa rabieira

e da primeira trabada

arrincoulle unha cueira.

É pra que non digan que tal e que cual,

que foi e non foi, que tal que sei eu,

eu alá non fun, ela aquí non veu,

nen eu llo pedín, nen ela mo deu.

Rapaces de Rebordelos,

arredádevos para un lado

que aí veñen os das Travesas

co can preso polo rabo.

É pra que non digan...



LA RASPITA (video)

La raspa con su son,

será nuestra diversión,

si estás a medio mes

y el bolso puesto al revés.

La raspa logrará

que olvides la realidad.


Dame el lazo para bailar,

y ahora el otro para cantar,

salta y brinca siempre al compás,

que la raspa es esto no más.


De frente se dan tres

y luego tres de "costao"

de frente otra vez

y tres más del otro "lao".


Dame el brazo para bailar...


Por no saber raspar,

el bueno de Don Gaspar,

ya baila su mujer

la raspa con Don Javier.


Dame el brazo para bailar...


La raspa da ocasión

de bromas a discreción.

y aquí lo mismo da

que pierdas la seriedad.


Dame el brazo para bailar...


Ya las gaviotas tienden su vuelo

como las olas al reventar

andan buscando nidos de amores

de amores nidos y encontrarán.

Una casita muy chiquitita

con muchas flores en el jardín

allí juntitos nos amaremos

y nuestra dicha no tendrá fin.


La raspa con su son...





A SAIA DE CAROLINA (video)
A saia da Carolina
ten un lagarto pintado;
cando a Carolina baila,
o lagarto dálle ó rabo.
Bailaches Carolina?
Bailei, si señor.
Dime con quen bailache.
Bailei co meu amor (BIS)
Bailaches Carolina?
Bailei, si señor.

A Carolina é unha tola
que todo o fai ó revés,
véstese pola cabeza
e díspese polos pés.
Bailaches Carolina?
Bailei no cuartel.
Dime con quen bailache.
Bailei co coronel (BIS)
Bailaches Carolina?
Bailei, no cuartel.

O señor cura non baila
porque ten unha coroa.
Baile, señor cura, baile,
que Deus todo llo perdoa.
Bailaches Carolina?
Bailei, abofé.
Dime con quen bailaches.
Bailei co meu Xosé (BIS)
Bailaches Carolina?
Bailei, abofé.

No curro da Carolina
non entra carro pechado,
namais entra a Carolina
co seu cocho polo rabo.
Bailaches Carolina?
Bailei, si señor.
Dime con quen bailache.
Bailei co meu amor. (BIS)
Co teu amor, Carolina,
non volvas a bailar,
porque che levanta a saia
e é moi mala de baixar. (BIS)



lunes, 8 de marzo de 2010

DIFERENCIAS DE XÉNERO NA MÚSICA


Coma un aspecto máis da cultura tradicional a relación dos homes e mulleres coa música reflexa profundas diferencias de xénero.


No tocante ós instrumentos, ás mulleres estáballes reservada case exclusivamente a percusión: pandeiretas, pandeiros, cunchas, latas do carburo, botellas de anís, culleres, sachos que se percutían con pedras, tixolas que se percutían cunha chave... É dicir, a meirande parte deles nin sequera eran verdadeiros instrumentos, senón trebellos de uso cotiá. Os homes tocaban o tambor, a gaita, bombo, requinta, etc.


A actividade musical desenvolvida polas mulleres endexamais era remunerada, a diferencia dos homes (gaiteiros, acordeonistas, compoñentes de charangas, etc) que cobraban, aínda que tiveran que alternar as actividades musicais co traballo agrícola.


Algúns aprendían solfeo no exército e podían formar parte dalgunha banda de música. En cambio as mulleres non entraron nas bandas ata os anos 70 do século pasado.

A actividade musical das mulleres quedaba restrinxida ó ámbito máis privado (seráns, troulas, fiadas, esfolladas...), mentres que a dos homes era máis pública: alboradas, bailes da saída da misa, festas patronais, romarías, etc.


viernes, 5 de marzo de 2010

INSTRUMENTOS

INSTRUMENTOS TRADICIONAIS



Pandeiretas, cunchas, castañuelas, latas, botella de anís e paxariños.


BOMBO TAMBOR




PANDEIRO





CHARANGAS


Bombo, tambor, pratillos, clarinete, gaita...




INSTRUMENTOS CASEIROS

TREPIA OU TRESPÉS


SACHO TIXOLA



Instrumentos caseiros empregados nos vídeos.


Pandeireta, lata, botella de anís, cunchas, paxariños, instrumentos de percusión (calquera obxecto pode ser susceptible de convertirse nun).